เจดีย์ขาว เจดีย์กิ่ว [วงเวียนเทศบาลนครเชียงใหม่]

เจดีย์กิ่ว มิได้เป็นเจดีย์ที่อยู่ในเขตวัดหรือโบราณสถาน แต่ตั้งอยู่ริมน้ำแม่ปิง กลางสามแยกถนนวิชยานนท์กับถนนวังสิงห์คำ ใกล้ที่ทำการเทศบาลนครเชียงใหม่ มีลักษณะคล้ายกรวยสามเหลี่ยมทรงกลม กว้างประมาณ 6 เมตร สูงประมาณ 8 เมตร องค์สถูปโบกปูนเรียบไม่มีลวดลายประดับแต่อย่างใด ทาสีขาว ส่วนยอดหักเข้าและมีเครื่องประดับตามแบบเจดีย์โดยทั่วไป

หลักฐานการปรากฏของเจดีย์กิ่วนี้ไม่ชัดเจน แต่มีเรื่องเล่าสืบมาว่า ครั้งหนึ่งกษัตริย์พม่ายกพลมาล้อมเมืองเชียงใหม่และให้จัดหานักประดาน้ำไปแข่งดำน้ำพนันกับชาวพม่า โดยว่าหากชาวเชียงใหม่ดำน้ำได้ทนกว่าก็จะยกทัพกลับไป คราวนั้นมีชายสูงอายุผู้หนึ่งชื่อ  ลุงเพียง” (อ่าน  ลุงเปียง”) ไปอาสาขอดำน้ำแทนชาวเชียงใหม่ทั้งปวง เจ้าหลวงเชียงใหม่จึงรับไว้ แล้วนัดหมายกับฝ่ายพม่าและเสนอให้ไปจัดแข่งดำน้ำที่บริเวณใกล้เคียงกับเจดีย์กิ่วนี้ โดยให้จัดหาหลักสองอันปักลงไปในน้ำ เว้นระยะมิให้ใกล้กันเกินควร เมื่อนายทัพทั้งสองฝ่ายเข้าประจำที่และนักประดาน้ำลงไปเกาะเสารออยู่พร้อมแล้ว ก็ให้สัญญาณแก่นักประดาน้ำทั้งสองให้ดำลงไปในน้ำพร้อมกัน เวลาผ่านไปเนิ่นนานนักจนคนทั้งหลายที่ชุมนุมรอผลอยู่รู้สึกอึดอัด ในที่สุดนักประดาน้ำก็โผล่ขึ้นมาคนหนึ่งและเป็นชาวพม่า ซึ่งก่อให้เกิดความโล่งใจแก่ชาวเชียงใหม่มากนัก หลังจากนั้นทุกคนก็รอต่อไปอีกเพื่อให้ลุงเพียงโผล่ขึ้นมาเพื่อประกาศชัยชนะ แต่เวลาก็ผ่านไปนานมากจนเห็นว่าชาวเชียงใหม่ชนะอย่างขาวสะอาดแล้ว จึงให้คนลงไปตามลุงเพียงขึ้นจากน้ำ แต่คนที่ลงไปตามนั้นบอกว่าลุงเพียงไม่อาจขึ้นจากน้ำได้แล้ว เพราะลุงเพียงยอมพลีชีวิตเพื่อบ้านเมือง โดยใช้ผ้าขาวม้าผูกตนไว้กับหลักและตายอยู่ในลำน้ำปิง เพื่อเป็นอนุสาวรีย์แก่ความเสียสละของลุงเพียงดังกล่าว เจ้าเมืองเชียงใหม่จึงให้สร้างเจดีย์กิ่วที่ริมฝั่งแม่ปิงขึ้น

ทั้งนี้ เนื่องจากเจดีย์ขาวไม่มีลักษณะและความสูงเหมือนเจดีย์ที่เป็นปูชนียวัตถุทั่วไป จึงมีผู้คิดว่าเจดีย์กิ่วอาจเป็นสถูปบรรจุอัฐของบุคคลสำคัญชาวพม่าในครั้งที่มาครอบครองนครเชียงใหม่ในช่วง พ.ศ. 2101-2317 ก็ได้ และมีผู้เล่าอีกว่าเจดีย์กิ่วเป็นเครื่องหมายบอกว่าด้านล่างของเจดีย์ดังกล่าวเป็นปากอุโมงค์ที่ทอดยาวมาจากอุโมงค์ใต้ฐานเจดีย์หลวงที่อยู่กลางเมือง

ใกล้กับเจดีย์กิ่วนี้ มีคุ้มของเจ้าเชียงใหม่อยู่แห่งหนึ่งชื่อว่า คุ้มท่าเจดีย์กิ่ว ปัจจุบันเป็นสถานกงสุลอเมริกันประจำจังหวัดเชียงใหม่

รายการอ้างอิง

อุดม รุ่งเรืองศรี. (2542). เจดีย์กิ่ว. ใน สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคเหนือ(เล่ม 3, หน้า 1585-1586). กรุงเทพ : มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทยธนาคารไทยพาณิชย์.

ที่มา เจดีย์กิ่ว หรือ เจดีย์ขาว (cmu.ac.th)



กิจกรรมในเชียงใหม่